Verkaufsbücher

Beschrijving

Koppeling datasets brengt onteigening WO II in kaart

In de datastory over de Verkaufsbücher worden nieuwe technieken ingezet om oude gegevens op een andere manier toegankelijk te maken. Zo ontstaat er een bijzonder en nieuw inzicht in het verleden.

De Verkaufsbücher vormen een overzicht van ruim 7000 gedwongen transacties van onroerend goed uit de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de bezetting worden door de Duitsers panden verkocht waarvan de eigenaren veelal Joods zijn. De administratie hiervan staat in de zogeheten Verkaufsbücher die het Nationaal Archief bewaart. De gegevens uit de Verkaufsbücher zijn nu als Linked Open Data gekoppeld aan de adressen uit de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG).

Wat vooraf een eenvoudige koppeling leek, bracht onvoorzien werk met zich mee. In de Tweede Wereldoorlog hadden adressen bijvoorbeeld nog geen postcodes, diverse spellingsvarianten of maakten deel uit van plaatsen en gemeenten die nu niet meer bestaan. Transacties uit de Verkaufsbücher met een combinatie van panden (zoals Amstel 216-318) of straatnamen die uit twee delen bestaan (zoals de Nieuwe Keizersgracht 74) leverden geen betrouwbaar resultaat op. Uiteindelijk zijn in een gezamenlijk project van het Nationaal Archief en het Kadaster 10.581 van de 13.051 adressen uit de Verkaufsbücher met de BAG gematcht.

Door de koppeling met data uit de BAG worden de woningen letterlijk op de kaart gezet. Dit maakt onder andere inzichtelijk waar in Nederland veel sprake is van onteigende objecten. In de Verkaufsbücher zijn ook de adresgegevens en de naam van de koper van woningen genoteerd. Door deze gegevens op de kaart te visualiseren, wordt de relatie tussen kopers en verkopers zichtbaar. Het resultaat is een visueel zeer krachtig inzicht in de verbijsterende geschiedenis van onteigening tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Voor de tentoonstelling De oorlog die bleef van het Nationaal Archief is van de datastory een app gemaakt. Iedereen kan hierin zelf zoeken op onteigende panden in zijn of haar straat, woonplaats of familie.