Impact story: Waar staat je gemeente

Korald Postuma is na zijn studie gelijk gestart bij de VNG en draagt bij aan de totstandkoming en verdere ontwikkeling van de toepassing ‘Waar staat je gemeente’, een platform waar alle informatie, cijfers en data van- en over gemeenten samenkomen. We spraken Korald en vroegen hem naar de inns en outs van het platform.

Kun je jezelf even kort voorstellen? Wie ben je en waar werk je?

Mijn naam is Korald Postuma, ik ben nu 12 jaar werkzaam bij de VNG Realisatie (de laatste 4 jaar in de rol als coördinator). Tijdens het schrijven van mijn scriptie bij de gemeente Soest kwam ik in aanraking met KING (Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten), later werd dit VNG.   Na mijn scriptie kwam ik hier in dienst en van toen tot nu heb ik verschillende rollen binnen de organisatie gezien. 

Aan welke toepassing heb je gewerkt?

Ik heb gewerkt aan het platform ‘Waar staat je gemeente’, dit platform bestaat inmiddels ruim tien jaar. Ooit heette dit ‘De staat van je gemeente’. Op dit platform kan, iedereen die dat wil, land-dekkende informatie (op maatschappelijke onderwerpen) over gemeenten terugvinden. De data is samengebracht vanuit een database naar de uiteindelijke website, op één plek. 

'In de eerste instantie was er een interne behoefte vanuit de wethouders'.

Voor wie heb je dat gedaan en waarom?

In de eerste instantie was er een interne behoefte vanuit de wethouders. Men wilde van allerlei gemeenten, locaties en diverse informatie opzoeken en inzien. Dit was er niet, hieruit is het platform ontstaan. Het platform werkte, dus uiteindelijk wilde we dit voor alle gemeenten in kaart brengen. Om het gesprek aan te gaan is ‘Waar staat je gemeente’ ontwikkeld. Voorheen was dit slechts een database waar je specifieke cijfers kon inzien, deze is inmiddels uitgerold tot het platform dat het nu is. Doordat alle cijfers nu goed in kaart worden gebracht kunnen gemeenten zelfstandig beslissingen nemen op basis van actuele cijfers en feiten.

Welk probleem los je daarmee op?

Het beleid verbeteren a.d.h.v. data (cijfers) en voornamelijk data toegankelijk maken voor iedereen binnen de gemeentelijke organisatie. Met elkaar het gesprek aangaan, iedereen kan het platform namelijk bezoeken. We zien dat diverse doelgroepen ons platform gebruiken, waaronder inwoners, burgers, data gebruikers, gemeenten en meer. Alle data die we gebruiken is landelijk openbaar. Belangrijkste aspect vonden wij het toegankelijk maken, gebruiksvriendelijk en laagdrempelig aan te bieden.

'Alle data die we gebruiken is landelijk openbaar'. 

Wat betekent deze toepassing voor de gebruiker?

De gebruiker kan op ‘Waar staat je gemeente’ zelf allerlei data inzien. Deze toepassing heeft ook het doel de democratisering te versterken; je kunt als inwoner namelijk eenvoudig a.d.h.v. cijfers, zelf vragen stellen aan de gemeente waar hij/zij woont. Je kunt bijvoorbeeld ook inzien hoe stabiel (op financieel gebied) je gemeente is. 

Wat is er veranderd voor je gebruikers sinds ze deze toepassing hebben?

Voor burgers is het nu inzichtelijk waar bijvoorbeeld belastinggeld, specifieke toeslagen et cetera naartoe gaan. De website is een medium geworden waar een hoop transparant wordt voor inwoners zelf. 
We hebben diverse monitoren; deze worden twee keer per jaar in de raad besproken, daar wordt gekeken of er opvallende cijfers te zien zijn, bijvoorbeeld uitschieters op het gebied van exponentiële stijgingen of dalingen. Vervolgens kan de raad aan de hand van deze informatie een plan van aanpak bedenken. De bronnen die we gebruiken en delen op ons platform zijn valide. Belangrijke en actuele maatschappelijke thema’s, zoals bijvoorbeeld wonen en duurzaamheid, worden veelvuldig gedeeld op ons platform. Omdat niet iedere gemeente (groot maar vooral kleine gemeenten) de capaciteit hebben binnen de organisatie om naar deze specifieke data te zoeken, stellen wij het beschikbaar. Het platform is zeer gebruiksvriendelijk, beleidsmedewerkers gebruiken het dashboard namelijk ook om diverse vragen te stellen aan organisaties. Uitgebreid naar behoeften en wensen die binnen diverse gemeenten spelen. Er is minder discussie omdat de bronnen waar we onze informatie vandaan halen, betrouwbaar zijn. 

Welke data gebruik je hiervoor?

CBS is een grote partij, maar wij analyseren de data van het CBS en maken daar zelf samengestelde indicatoren voor (cijfers laten combineren zodat er nieuwe data uit voorkomt). 

Wat we ook doen is ‘grenswijzigen’, ook wel het vergelijken van twee databronnen. Dit houdt in dat als bijvoorbeeld twee gemeenten samen worden gevoegd, dat er een berekening wordt gedaan, waardoor je de oude cijfers nog kunt terugvinden (een rekenmodel). 

Naast data van het CBS verzamelen wij ook data afkomstig van de Kamer van Koophandel (KvK), Intel en het Verwey-Jonker Instituut. Op de publicatiekalender zijn alle databronnen die wij gebruiken in te zien. 

'Dit kan je project ook maken of juist breken'.

Elk project kent ook uitdagingen. Waar liep jij tegenaan?

Acht jaar geleden was transparantie al erg belangrijk; we merkten namelijk dat er veel vragen gesteld werden n.a.v. gepubliceerde cijfers. De transparantie van het presteren van je gemeente zorgt voor kritische/scherpere vragen, bijvoorbeeld vanuit diverse media. Dat was best spannend, omdat we van te voren niet wisten welke vragen we konden verwachten. En dit kan je project ook maken of juist breken. 

Daarnaast zijn alle cijfers die wij publiceren door iedereen in te zien, maar we maken daar en tegen geen ranglijsten. Wij helpen gemeenten met cijfers maar we zijn er niet voor om te zeggen dat een gemeente iets wel/niet goed doet. In de acht jaar dat ik hier mee bezig ben zie ik echt positieve ontwikkelingen t.a.v. het platform, dat is mooi om te zien.

Als je terugkijkt: wat is dan anders gelopen dan je dacht?

Monitoring is een thema wat vandaag de dag nog veel opgepakt wordt en we halen nog steeds tussen 12.000 - 15 000 unieke bezoekers per maand. De vaste basis van ‘Waar staat je gemeente’ is nog steeds hetzelfde. We hebben een sterke merknaam, na tien jaar merken we nog steeds dat veel gemeente gebruikmaken van ons platform. 

Wat is je persoonlijke band met het onderwerp?

Vlak voordat ik hier begon schreef ik mijn scriptie bij de gemeente Soest, over het onderwerp klanttevredenheid. Daarbij kwam ik al in aanraking met Waarstaatjegemeente.nl van KING. Na mijn studie ben ik gaan werken bij KING (Kwaliteitsinstituut Nederlandse gemeenten) Binnen de organisatie heb ik meerdere trainingen gevolgd. En uiteindelijk heb ik een adviserende rol vervuld, uiteindelijk ben ik coördinator geworden van het ‘kenniscentrum data en monitor’. We zijn nu vooral bezig met nieuwe aanbestedingen. Ik vind het leuk om te zien hoe de verandering was tussen toen en nu. Dat heb ik allemaal meegemaakt. 

What's next? Wat staat er op de planning op het gebied van data?

We hebben nog een team die bezig is met datavoorzieningen en kaartlagen. Doel is om maatschappelijke mogelijkheden, zoals bijvoorbeeld de energietransitie en woningnood in kaart te brengen. Er is veel vraag naar cijfers en inzichten over actuele, maatschappelijke onderwerpen. Door deze overzichtelijk op een kaart weer te geven kan men de maatschappelijke mogelijkheden zelf inzien, zoals bijvoorbeeld woningen die van het gas af moeten. Mede door deze kaart willen we gemeenten met elkaar in contact laten komen om elkaar te helpen. Neem bijvoorbeeld het aspect ‘sociale domein’, gemeenten kunnen met elkaar in gesprek gaan over dezelfde problematiek in gemeenten. 

'Ik vind het belangrijk dat we verhalen blijven delen en verbinding blijven zoeken'.

Wat kan Data.Overheid.nl voor je betekenen? Waar heb je behoefte aan?

Ik vind het belangrijk dat we verhalen blijven delen en verbinding blijven zoeken. Dit doet Data.overheid.nl bijvoorbeeld al door het publiceren van impact stories. Het is soms namelijk best een uitdaging om bepaalde informatie altijd van elkaar te weten. De zogezegde “makelaarsfunctie” die Data.overheid.nl vervult brengt dit alles goed in kaart. Laten we dus vooral veel voorbeelden met elkaar blijven delen. Die verbindingsfunctie spreekt me persoonlijk erg aan. 

Is er nog iets anders dat je over dit onderwerp kwijt wilt?

Blijf vooral veel met elkaar delen, ga het gesprek aan en zoek verbinding. Mensen en data combineren, dat is voor mij heel waardevol. 

Als mensen na het lezen behoefte hebben aan meer informatie, waar kunnen ze dan terecht?

Op het platform zelf staat veel informatie. E-mailen kan naar dit e-mailadres: waarstaatjegemeente@vng.nl.

Meepraten over de impact van data?

Word gratis lid van onze data communities, binnen 1 minuut heb je een account aangemaakt en praat je mee op: www.datacommunities.nl.