Impact story: Compendium voor de Leefomgeving

Met de toepassing Compendium voor de Leefomgeving worden feiten en cijfers ontsloten en aangeduid. Doordat dit overzichtelijk in kaart wordt gebracht kunnen vervolgens conclusies worden getrokken die invloed hebben op de samenleving. We spraken met Melchert, projectleider bij Planbureau voor de Leefomgeving. 

Kun je jezelf even kort voorstellen? Wie ben je en waar werk je?

Mijn naam is Melchert Reudink, ik ben werkzaam als projectleider bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), op de afdeling ‘integrale beleidsanalyse leefomgeving’ (IBL). Ik ben betrokken bij diverse integrale projecten zoals de Balans van de Leefomgeving, Brede Welvaart en Leefomgeving, en zo ook het Compendium voor de Leefomgeving (CLO).

Aan welke toepassing heb je gewerkt?

Sinds 2018 ben ik vanuit PBL als projectleider aan het CLO verbonden. Iedere CLO-partner, dus ook het CBS, RIVM en WUR, heeft een eigen CLO projectleider.

Voor wie heb je dat gedaan en waarom?

In de kern vind ik het belangrijk dat het maatschappelijke- en politieke debat over de leefomgeving wordt gevoerd op basis van de best beschikbare kennis, robuuste feiten en cijfers. Het CLO probeert daar een bijdrage aan te leveren, niet alleen door het ontsluiten van feiten en cijfers (dat doen veel andere gegevensplatforms ook) maar vooral ook door het duiden van de feiten en cijfers. Idealiter volgt iedere CLO-indicator het stramien van ‘kijk, want, dus’. Kijk (de concrete feiten en cijfers, veelal in de vorm van een grafiek en onderliggend cijferdocument), Want (stukje verklaring van de feiten en cijfers: hoe hebben deze zich ontwikkeld (trend) en hoe is het zo gekomen?), Dus (wat betekent dit alles voor de samenleving/beleid, overigens zonder in beleidsevaluatie te vervallen. Daar hebben we andere producten voor zoals de Balans van de Leefomgeving).

Welk probleem los je daarmee op?

Uiteindelijk hopen we dat het CLO bijdraagt aan een betere kwaliteit van het politieke- en maatschappelijke debat over de leefomgeving en beter geïnformeerde keuzes van beleidsmakers, bedrijven, burgers etc. ten aanzien van vraagstukken die de leefomgeving raken.

Wat betekent deze toepassing voor de gebruiker?

Dit biedt hen de mogelijkheid om zich beter te (laten) informeren.

'De gebruikersgroep is een stuk breder geworden'.

Wat is er veranderd voor je gebruikers sinds ze deze toepassing hebben?

Het CLO bestaat inmiddels ruim 20 jaar. Het was aanvankelijk vooral gericht op beleidsmakers en milieu-professionals. In de basis is het CLO nog steeds hetzelfde, maar de gebruikersgroep is daar en tegen een stuk breder geworden. Hierbij valt te denken aan geïnteresseerde burgers, scholieren, studenten en docenten, journalisten etc., zij vormen inmiddels het grootste deel van de gebruikersgroep. Dit mede doordat de leefomgevingsproblematiek de afgelopen jaren steeds meer in het brandpunt van de politieke- en maatschappelijke discussie is komen te staan. Er is dus niet zozeer veel veranderd voor de gebruikers, maar de gebruikers zelf zijn voor een belangrijk deel veranderd.

Welke data gebruik je hiervoor?
De data is van vele bronnen afkomstig. Het CBS (statline) en emissieregistratie (RIVM met partners) zijn bijvoorbeeld belangrijke databronnen. En de WUR natuurlijk, voor data over natuur. Daarnaast ook diverse natuurorganisaties zoals SOVON. Maar ook het KNMI en Deltares.

Elk project kent ook uitdagingen. Waar liep jij tegenaan?

De belangrijkste uitdaging voor het CLO is de verbreding van de gebruikersgroep. Dit betekent dat CLO-indicatoren zowel interessant moeten zijn voor de gespecialiseerde beleidsmaker en milieu-professionals maar dat deze ook interessant en leesbaar moeten zijn voor de geïnteresseerde leek. Dit stelt de nodige eisen aan de opbouw van de indicatorteksten.

Als je terugkijkt: wat is dan anders gelopen dan je dacht?

We zijn eigenlijk vooral aan het vooruitkijken. Het CMS van de website is aan een nieuwe versie toe omdat de beveiligingsondersteuning van de huidige versie binnenkort afloopt. Voor de nieuwe versie moet de website helemaal opnieuw worden gebouwd en dat biedt meteen een mooie kans om op een aantal aspecten het gebruiksgemak van het CLO te verbeteren, zowel aan de voorkant als aan de achterkant (de beheerzijde). Daar hebben we mooie plannen voor maar het is lastig om dit vlot gerealiseerd te krijgen, mede doordat je als Rijksoverheidsorganisatie aan een beperkt aantal ICT-partners bent gebonden. Daarnaast maakt het feit dat het CLO een samenwerkingsverband is tussen vier organisaties het aan de beheerzijde ook niet altijd makkelijk, dit heeft o.a. te maken met het delen van data en het afstemmen van werkprocessen.   

Wat is je persoonlijke band met het onderwerp?

Ik heb een achtergrond in de bestuurskunde en vanuit die achtergrond ben ik geïnteresseerd in de rol die feiten en cijfers spelen in het politieke en maatschappelijke debat. Soms wordt aan feiten en cijfers onvoldoende waarde gehecht, soms wordt er juist teveel waarde aan gehecht, soms worden feiten en cijfers goed gebruikt en soms worden ze ook  misbruikt. Dat fascineert mij en het CLO biedt de mogelijkheid om met feiten en cijfers bij te dragen aan de kwaliteit van de politieke en maatschappelijke discussie over leefomgevingsvraagstukken. Daarnaast geeft het mij ook zicht op de hele dataketen, hoe je uiteindelijk van een concreet fenomeen in de echte wereld tot een betekenisvol feit of cijfer komt. En zo ook alle stappen die daar tussen worden gezet (meten, classificeren etc.) en de valkuilen die zich daarbij voor kunnen doen. Kennis over hoe feiten en cijfers tot stand komen en hoe ze kunnen worden gepresenteerd draagt bij aan gecijferdheid (vglk geletterdheid). Het niveau van gecijferdheid in onze samenleving kan volgens mij nog een stuk beter.

What's next? Wat staat er op de planning op het gebied van data?

We willen dat het CLO zo relevant mogelijke indicatoren bevat. We houden altijd de vinger aan de pols van de politieke en maatschappelijke discussie en proberen zo te identificeren aan welke nieuwe indicatoren behoefte is. Tegelijkertijd zijn we voor het maken van de indicatoren afhankelijk van de beschikbaarheid van data. Soms is die data beschikbaar, soms moet er een volledig nieuwe systematiek van dataverzameling/meetnet etc. voor worden ingericht. Daar gaat dan de nodige tijd overheen. En dit wordt ook nooit specifiek voor het CLO gedaan. De gegevens die het CLO gebruikt zijn vrijwel altijd een spin off van andere producten die door de CLO-partners worden gemaakt.

Wat kan Data.Overheid.nl voor je betekenen? Waar heb je behoefte aan?

Het is altijd fijn als het CLO ook bij Data.Overheid.nl goed in de etalage staat en als zoektermen op leefomgevingsonderwerpen de gebruiker van Data.Overheid.nl naar het CLO leiden. 

Is er nog iets anders dat je over dit onderwerp kwijt wilt?

Nee, maar als er van jullie kant nog vragen zijn kun je altijd contact opnemen, via: melchert.reudink@pbl.nl.

Als mensen na het lezen behoefte hebben aan meer informatie, waar kunnen ze dan terecht? 

In de eerste plaats op www.clo.nl Onder aan iedere CLO-pagina is er de mogelijkheid om door te klikken naar meer informatie over het CLO of om contact op te nemen.

Meepraten over de impact van data?

Word gratis lid van onze data communities, binnen 1 minuut heb je een account aangemaakt en praat je mee op: www.datacommunities.nl.