Impact story: Data Sharing Coalition

De Data Sharing Coalition is een samenwerkingsinitiatief dat tot doel heeft het ontgrendelen van de waarde van data en het delen en hergebruiken ervan. We spraken met Sander Middendorp, voorzitter van de Data Sharing Coalition. In deze impact story lees je meer over deze toepassing.

Kun je jezelf even kort voorstellen? Wie ben je en waar werk je?
Mijn naam is Sander Middendorp. Ik ben sinds januari 2020 voorzitter van de Data Sharing Coalition. Dit is een open en internationaal initiatief waarin een grote verscheidenheid aan organisaties samenwerkt aan een afsprakenstelsel om het veilig delen van data voor het Nederlandse bedrijfsleven te vergemakkelijken. Ook ben ik werkzaam geweest als CEO bij SBR Nexus en heb ik meer dan 21 jaar bij de Rabobank gewerkt in diverse leidinggevende functies.

Aan welke toepassing heb je gewerkt?

Deelnemers van de Data Sharing Coalition werken samen aan diverse use cases waarin ze op zoek gaan naar uitdagingen bij het delen van data en deze vertalen naar generieke oplossingen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Ook ontwikkelen we tools voor organisaties om zelf aan de slag te gaan met het realiseren van use cases voor het delen van data. Zo biedt ons use case playbook een handig stappenplan om zelf een toekomstbestendige en schaalbare use case voor het delen van data te ontwerpen.

'In een digitale economie is het belangrijk dat data delen voor alle organisaties in Nederland een stuk toegankelijker wordt'.

Voor wie heb je dat gedaan en waarom?

Dit doen we voor alle organisaties in Nederland die zoeken naar een manier om eenvoudiger (open) data te delen met elke willekeurige andere organisatie. In een digitale economie is het belangrijk dat data delen voor alle organisaties in Nederland een stuk toegankelijker wordt. Data delen is nu nog geen vanzelfsprekendheid. Om de maximale waarde van data in de hele digitale economie te benutten is het essentieel dat data tussen bedrijven, sectoren en domeinen gedeeld wordt.

Welk probleem los je daarmee op?

Organisaties weten vaak nog niet goed welke waarde hun data voor een andere organisatie kan vertegenwoordigen en vice versa. En zelfs al weten ze dat wel, dan nog komt een data deelinitiatief niet altijd van de grond. Onder meer omdat ze de scope, de waarde en risico’s van data delen niet vroeg in het proces expliciet vastleggen. Het use case playbook helpt hierbij, waardoor het makkelijker wordt om marktpartijen aan te haken en commitment te krijgen om samen een datadeeltoepassing te realiseren. 

Wat betekent deze toepassing voor de gebruiker?

Een gebruiker van het use case playbook kan op een relatief eenvoudige manier gestructureerd nadenken over de waarde van data delen. Niet alleen voor zijn eigen organisatie, maar ook voor andere partijen die betrokken (kunnen) worden bij het realiseren van een datadeeltoepassing.

Wat is er veranderd voor je gebruikers sinds ze deze toepassing hebben?

Organisaties die het use case playbook hebben gebruikt, hebben ervaren dat het hen helpt om binnen en buiten hun organisatie makkelijker een discussie te starten over data delen en de waarde van datadeeltoepassingen. Dankzij het use case playbook zijn al diverse use cases tot stand gekomen. Bijvoorbeeld een use case die zich richt op verbeterde monitoring van mensenhandel of een use case waarin het waarde potentieel van data voor melkveehouders wordt onderzocht.

Welke data gebruik je hiervoor?

Dit verschilt per datadeeltoepassing. Per use case wordt bekeken welke (open)data van een organisatie hiervoor gebruikt kan worden en onder welke voorwaarden data gedeeld mag worden. Voor de Data Sharing Coalition is grip op data (datasoevereiniteit) wel een belangrijke vereiste: delen van data moet plaatsvinden onder controle van de rechtmatige eigenaar.

'De grootste uitdaging was om de juiste balans te vinden tussen algemene toepasbaarheid van de tool en bruikbaarheid voor individuele cases'.

Elk project kent ook uitdagingen. Waar liep jij tegenaan?

De grootste uitdaging was om de juiste balans te vinden tussen algemene toepasbaarheid van de tool en bruikbaarheid voor individuele cases. Als de tool te algemeen blijft, heeft het weinig waarde voor specifieke use cases. Maar als de tool specifiek is voor één type use case, dan kunnen andere use cases er niet van profiteren. Een voorbeeld hiervan is dat het nu mogelijk is om te kiezen uit verschillende categorieën van voordelen van een use case. In plaats van het toespitsen van het playbook op één type voordeel van een use case kunnen gebruikers kiezen uit categorieën zoals ‘nieuwe business modellen’, ‘verhoogde procesefficiëntie’ of ‘verbeterde risicobeheersing/inschatting’.

Als je terugkijkt: wat is dan anders gelopen dan je dacht?

In eerste instantie dachten we dat een use case op één moment in de tijd te scopen was. Dankzij gesprekken met onze deelnemers kwamen we tot de conclusie dat dit een lopend proces is omdat de instap van nieuwe actoren in een use case altijd nieuwe inzichten geeft. Dit inzicht over scope komt de kwaliteit van het use case playbook ten goede.

Wat is je persoonlijke band met het onderwerp?

Ik ben zelf al in een vroeg stadium van mijn carrière gefascineerd geraakt door welke rol ‘informatie’ speelt bij het nemen van beslissingen. En tegelijkertijd door hoe complex het is om op het juiste moment over de juist informatie te kunnen beschikken. Die fascinatie is met de voortgaande digitalisering alleen maar toegenomen. Mijn ervaring is dat de technologie nooit het probleem is, maar wel de data waarmee deze technologie werkt. Besluiten en ontwikkelen ontstaan in wisselwerking met elkaar. Vroeger van mens-tot-mens en in de digitale economie steeds meer van machine-tot-machine. Om deze wisselwerking zonder al te veel ongelukken te laten verlopen moeten we het met elkaar delen van data beter begrijpen en veiliger en makkelijker gaan organiseren. Met de Data Sharing Coalition hebben we de ambitie om daar een voortrekkersrol in te vervullen.

What's next? Wat staat er op de planning op het gebied van data?

De use cases bieden waardevolle en praktische inzichten over de uitdagingen die onze deelnemers ervaren. We bundelen al deze inzichten om te bepalen welke condities nodig zijn om data gemakkelijker en op een veilige manier te kunnen delen. Denk aan de zakelijke, juridische, operationele, functionele en technische voorwaarden waaronder data kan en mag worden gedeeld. Het uiteindelijke doel is het opleveren van een generiek afsprakenstelsel voor het delen van data in 2025. Het uitgangspunt voor deze afspraken is het Data Sharing Canvas.

Wat kan Data.Overheid.nl voor je betekenen? Waar heb je behoefte aan?

Samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven is essentieel. De markt is vrij goed in het bedenken van use cases om een probleem op te lossen. Maar het vertalen van een specifieke oplossing in generieke afspraken zodat het hele Nederlands bedrijfsleven daarvan kan profiteren kan je niet vragen aan de marktpartijen. Daar speelt de overheid een cruciale rol. Bijvoorbeeld door een initiatief als de Data Sharing Coalition te ondersteunen, maar ook door in een later stadium regelgeving op te stellen en/of een functie als toezichthouder te vervullen zodat iedereen zich aan de afspraken houdt. 

Is er nog iets anders dat je over dit onderwerp kwijt wilt?

Data speelt zo’n cruciale rol in de digitale economie dat wanneer daar geen eerlijk “digitaal speelveld” wordt gecreëerd, we het risico lopen dat er maar een paar winnaars (lees: monopolisten) zullen zijn en heel veel verliezers. Dat is niet wenselijk voor de Nederlandse economie. Daarom is het belangrijk dat het Nederlandse bedrijfsleven en de overheid samenwerken om een infrastructuur te bouwen waar ieder bedrijf op kan aansluiten om veilig en makkelijk data te kunnen delen. Zo ontstaat er weer een gelijk digitaal speelveld waar normale concurrentie op kan plaatsvinden.

Als mensen na het lezen behoefte hebben aan meer informatie, waar kunnen ze dan terecht?

Onze tools kun je eenvoudig downloaden op www.datasharingcoalition.eu. Lees hier ook meer over de use cases die we ontwikkelen. We kunnen nog (sneller) succesvoller zijn als meer bedrijven en organisaties zich aansluiten bij de Data Sharing Coalition. Organisaties die mee willen bouwen, hulp kunnen gebruiken bij datadeelvraagstukken, willen leren van andere organisaties of zelf een goed idee hebben voor het ontwikkelen van een use case, zijn daarom meer dan welkom om lid te worden.

Meepraten over de impact van data?

Word gratis lid van onze data communities, binnen 1 minuut heb je een account aangemaakt en praat je mee op: www.datacommunities.nl.